- Anasayfa
- Köşe Yazıları
- Endomikroskopi – Endoskopide lazer dönemi
Endomikroskopi – Endoskopide lazer dönemi
Prof.Dr. Mehmet Sait BUĞDACI
Bir tıp doktorunun en önemli hayali laboratuvar sonucu, patoloji sonucu…vb gibi beklemeksizin istediği tetkik ve tahlillere ulaşmaktır.
Bir hastanın da isteğinin bundan farklı olmadığı açıktır; sonuçlarını günlerce beklemeden elde etmek ve zaman kaybetmeden teşhisinin konmasını ve tedavisini almak ister.
İşte bu konuda önemli gelişmeler yoldadır. Bu noktada endomikroskopi çok önemli bir gelişmedir.
Endomikroskopi nedir?
Endoskopi yöntemi ile mikroskopik yöntemlerin birleştirilmesi sonucunda ortaya çıkan yeni tekniktir. “Endo” öneki endoskopi ifadesinin kısaltılmış ifadesidir. Endoskopi ile geniş bir alan taraması yapılmakta ancak bu yöntem mikroskopik tanı imkanı sağlamamaktadır. Bu nedenle hastalardan şüpheli bölgelerden “kör metor” biopsi alınarak başta kanser olmak pek çok mide-barsak hastalığının tanısı konmaktadır. “Kör metot” ifadesinin altını çizmek istiyorum; çünkü günümüzdeki standart endoskopik yöntemle kanserli hücreler tek tek görülerek değil rastgele biopsiler alınmaktadır. Bu durumda tanı gözden kaçabilmektedir. İşte endomikroskopi bu kör noktayı ortadan kaldırmakta ve rastgele biopsilere son vermektedir. Hatta biopsiye bile ihtiyaç bırakmadan kesin tanıyı koymaktadır. Benzetmek gerekirse 100 km uzaktan bir ormanı görürsünüz. Standart yöntem mide ve barsakları böyle görür. Aynı uzaklıktan ağaçların türlerini, meyve verip vermedikleri ve bu meyvelerin bozuk olup-olmadığına kadar en ince ayrıntılarını veren yöntem endomikroskopidir.
Endomikroskopi nasıl bir yöntemdir?
Yöntemin tam adı “konfokal laser endomikroskopisi”dir. Konfokal ifadesi mikroskoplarda pinhol adı verilen membran ile ileri derecede görüntü netliği ve odaklanma sağlanmaktadır. Bu metotta standart mikroskoplardan farklı olarak gün ışığı değil “mavi laser” kullanılmaktadır. Bu bir anlamda mikroskobun endoskop ucuna yerleştirilmesidir. Göz alanında çok önceleri kullanıma giren laser teknolojisinin endoskopi ve mide barsak hastalıklarına girişidir.
Nasıl kullanılmaktadır?
Sistem standart endoskopi cihazlarına monte edilebildiği gibi her endoskopi cihazı içindeki kanaldan geçecek şekilde harici olarak da uygulanabilmektedir. İkinci yöntem ülkemizde bu konuda deneyimli her gastroenterolog tarafından uygulanabilir.
Hangi hastalıklarda kullanılmakta ve avantajı nedir?
Mikroskop ve patolojik değerlendirme gerektiren her alanda kullanılabilmektedir. Ancak en önemli kullanım kanserli dokuların erken teşhisidir. Kanserli dokuları 8-10 yıl öncesinde kanser belirtisi veren odaklarda saptama ve ortadan kaldırmamız mümkündür. Kanser gelişmeden önce displazi- ileri displazi-intramukozal karsinom- ileri kanser ve metaztatik kanser evrelerini 8-10 yıl gibi bir sürede yaşar. İşte bu basamaklarda intramukozal karsinoma kadarki evrelerden herhangi birinde kanserli dokunun saptanması halinde o doku ameliyat işlemi gerektirmeksizin endoskopik olarak kesilerek alınır ve temizlenir. Böylece kişi kanserden krounmuş olur. Standart endoskopide kesiler de şüphelenilen hattan-ki buna demarkasyon hattı denir- kör alınırken, endomikroskopi ile görerek kesin doku kesimi ve tümöral dokunun yüksek bilinç ve kesin bilgi ile tümöral dokuların ortadan kaldırılması ve kişinin kanserden ilerlemeden kurtarılmasını sağlayacaktır.
Özellikle safra yolları tümörleri tanısında güçlükler yaşadığımız bir alan bu alanda tanıda büyük katkılar sağlayacaktır.
Maliyeti nedir?
Endomikroskopi çok yeni bir yöntemdir. Şu an için SGK tarafından karşılanmamaktadır. Bu nedenle kişilerin maliyetini karşılamaları gerekmektedir. Yüksek maliyetlidir, 20 işlem için 5000 dolardır. Bu maliyet diğer sektörlerde olduğu gibi zamanla aşağı çekileceğini düşünüyorum.
Ülkemizde kullanılmakta olan bir yöntem midir?
Ülkemize cihaz gelmiştir. Özel istek doğrultusunda patolog ve gastroenterolog birlikteliğinde ülkemizde her yerde yapılabilir. Bu konuda deneyimli merkezlerde eğitim alan gastroenterologlar da tek başına uygulayabilirler.
Özellikle hangi hasta grubuna uygulanabilir?
Ailede mide ve kolon kanseri öyküsü olanlar, şüpheli displazili barret ve intestinal metaplazisi tanısı alanlar ve 10 yılı aşkın kolitli hastalar olan hastalar yüksek kanser riski taşımaktadır. Bu hastalarda endomikroskopi erken kanserli dokuların yakalanmasında yararlı olacaktır.